Watermanagement: de duurzame oplossingen voor stedelijke wateruitdagingen

In stedelijke gebieden worden we steeds vaker geconfronteerd met uitdagingen op het gebied van waterbeheer. Door de verstening van steden kan regenwater moeilijk de bodem bereiken. Het gevolg? Wateroverlast tijdens piekbuien en droogte in andere periodes. De oplossing ligt in innovatieve en duurzame oplossingen voor stedelijk waterbeheer. Een effectieve oplossing is het integreren van watermanagement op daken, bijvoorbeeld door de inzet van groendaken. Maar hoe werkt dit precies, en welke voordelen levert het op voor stedelijk waterbeheer? In deze blog duiken we in de oplossingen voor het opvangen en vasthouden van regenwater in de stad.

Wil jij concrete oplossingen hoe jij effectief watermanagement kan toepassen in je project?

Claim hier jouw gratis guide over waterbeheer

Innovatief waterbeheer: Hoe werkt het efficiënte opvangen van regenwater op daken? 

In stedelijke gebieden is het gebruikelijk om regenwater op te vangen in ondergrondse systemen of met Wadi's, die helpen om water in de grond te laten infiltreren. Maar een groot gedeelte van de regen valt niet op straat, het valt op het dak! Daarom komen er steeds meer innovatieve technieken die het dak inzetten als eerste opvangplek. Een goed voorbeeld hiervan is het waterdak. Zo'n dak fungeert als een tijdelijk opvangsysteem voor regenwater. Het water wordt vervolgens vertraagd afgevoerd. Dit voorkomt dat er een directe overbelasting van het riool ontstaat bij zware regenval. Vooral in dichtbebouwde wijken biedt een waterdak dus een enorm voordeel voor het verminderen van wateroverlast. 

Regenwaterbeheer met groene daken: voor effectieve waterberging en klimaatregulatie 

Wil je nog een stap verder gaan dan het traditionele waterdak? Dan is het groendak dé oplossing. Dit type dak combineert wateropvang met natuurlijke filtering en verdamping. De vegetatie op het dak vangt regenwater op en houdt het vast in de substraat- en drainagelagen. Het effect? Regenwater blijft langer op het dak, waarna het langzaam kan verdampen, infiltreren in de diverse opbouwlagen van het groendak, of vertraagd afgevoerd kan worden. Hierdoor is een groendak een effectiever systeem voor regenwaterbeheer dan een standaard waterdak. Groendaken dragen niet alleen bij aan actief en effectief regenwatermanagement, maar bieden ook voordelen op het gebied van verkoeling en luchtkwaliteit in de stad en toename van biodiversiteit.

Groene daken: de slimme oplossing voor wateroverlast tijdens piekbuien 

Hevige regenbuien zien we steeds vaker. Door klimaatverandering valt er in korte tijd een grote hoeveelheid neerslag, wat snel kan leiden tot overstromingen in steden. Groene daken spelen hier een cruciale rol bij het verminderen van wateroverlast. Ze werken als een spons: tijdens een piekbui vangen de vegetatie en onderliggende substraat- en drainagelagen het regenwater op en voeren het vertraagd af naar het riool. Dit verlicht de druk op het stedelijke afvoersysteem en helpt wateroverlast te voorkomen. Daarbij zorgen de planten ook voor verkoeling van het gebouw én van de stad eromheen. Zeker in warmere periodes is dit een groot voordeel voor de leefbaarheid.

Watermanagement op het dak: wat zegt de wet- en regelgeving? 

Bij de aanleg van een waterbergend dak, zoals een groendak of waterdak, komt ook regelgeving kijken. In Nederland gelden er specifieke richtlijnen voor de capaciteit van waterberging op daken. Deze regels verschillen per gemeente, en zijn afhankelijk van de grootte van het project, de draagkracht van het gebouw en de locatie. Daarnaast zijn er richtlijnen voor de afvoer van overtollig regenwater en het onderhoud van waterbergende systemen. Gemeenten kunnen ook aanvullende eisen stellen aan wateropvang en –afvoer, met name in gebieden waar wateroverlast vaker voorkomt. 

Om te zorgen dat je goed voorbereid bent, zetten we hieronder de belangrijkste aspecten van de regelgeving rond waterbeheer op het dak overzichtelijk op een rij.

1. Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) 

Het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl), onderdeel van de nieuwe Omgevingswet, vervangt het oude Bouwbesluit 2012. Het Bbl stelt eisen aan hoe gebouwen moeten omgaan met hemelwater. Zo moeten gebouwen voorzien zijn van systemen die hemelwater op een veilige en milieuvriendelijke manier afvoeren. Dit kan betekenen dat er maatregelen moeten worden getroffen om regenwater op eigen terrein te verwerken, zoals met waterbergende en groene daken. De capaciteit van het systeem moet voldoende zijn om piekbuien aan te kunnen, afhankelijk van de locatie en de omvang van het dakoppervlak. 

2. Gemeentelijke verordeningen en lokale watereisen 

Naast de landelijke eisen, hanteren veel gemeenten eigen verordeningen voor regenwaterbeheer, vaak in samenwerking met waterschappen. Deze regels kunnen per gemeente verschillen, maar bevatten vaak bepalingen over: 
- de hoeveelheid regenwater die moet worden vastgehouden op het perceel,  
- de maximale afvoersnelheid naar het riool , 
- de verplichting tot het nemen van maatregelen om wateroverlast te voorkomen, vooral in kwetsbare stedelijke gebieden. 

In sommige gemeenten zijn er specifieke eisen aan groene daken, zoals een minimaal waterbergend vermogen of maximale afvoercapaciteit. Dit alles om te voorkomen dat het rioolstelsel bij piekbuien overbelast raakt. 

3. Waterschapsbeleid 

Ook waterschappen hebben regelgeving, die relevant is voor regenwaterbeheer op daken. Hun beleid richt zich vaak op het verminderen van de piekbelasting op het watersysteem. Hiervoor stellen ze eisen aan de mate waarin regenwater op eigen terrein moet worden vastgehouden of vertraagd mag worden afgevoerd. ooral in gebieden met verhoogd risico op wateroverlast is dit een belangrijk aandachtspunt. 

4. NEN-normen 

Voor de aanleg van een waterbergend dak gelden ook technische richtlijnen, vastgelegd in verschillende NEN-normen. Zo beschrijft NEN 3215 de normering voor het veilig en effectief afvoeren van hemelwater om wateroverlast te voorkomen. Deze normen bieden technische richtlijnen voor de aanleg van waterbergende systemen. 

5. Subsidies en stimuleringsregelingen 

Goed om te weten: steeds meer gemeenten bieden subsidies aan voor de aanleg van groene of waterbergende daken als onderdeel van lokale klimaatadaptatieprogramma’s. Deze financiële regelingen stimuleren het gebruik van duurzame systemen die wateroverlast en hitte-eilanden in stedelijke gebieden tegengaan. Check altijd bij jouw gemeente of je in aanmerking komt voor een bijdrage. 

6. Maatwerk en afstemming met Waterschappen 

Geen dak is hetzelfde – en dat geldt ook voor de wateropgave per locatie. In gebieden met een verhoogd risico op wateroverlast of een specifieke bodemopbouw kan maatwerk nodig zijn.  In overleg met het waterschap kunnen er specifieke eisen worden gesteld aan het waterbergende systeem dat je toepast, zoals een groter buffervolume of een lagere afvoersnelheid. 

Conclusie: weet wat er speelt voor je het dak opgaat 

De regelgeving in Nederland rond waterberging op het dak is sterk afhankelijk van het project, de locatie en de lokale (gemeentelijke en waterschaps-) richtlijnen. Wil je een groendak of waterdak realiseren, dan is het verstandig om je goed te laten adviseren over wat technisch én wettelijk haalbaar is binnen zowel de landelijke bouwvoorschriften als specifieke lokale eisen. 

Advies nodig over regelgeving en systeemkeuze? 

Onze groendakspecialisten denken graag met je mee. We kunnen een waterberekening voor jouw project maken en adviseren je over het meest geschikte systeem – volledig afgestemd op jouw locatie.

Hoe werkt waterberging op een groen dak? De uitleg over retentie- en detentiedaken. 

Groene daken zijn allang niet meer alleen esthetisch of ecologisch interessant – ze spelen een steeds belangrijkere rol in stedelijk watermanagement. Groene daken kunnen worden ingericht als Retentiedaken of Detentiedaken, afhankelijk van de manier waarop het regenwater wordt opgevangen en afgevoerd. 

Maar wat is precies het verschil tussen deze twee, en welke voordelen bieden ze voor jouw gebouw én de stad?

Retentiedaken slaan regenwater op voor langere periodes en laten het water geleidelijk verdampen of afvloeien naar het riool. Dit systeem is ideaal in droge periodes, omdat het water vasthoudt voor planten en via verdamping bijdraagt aan verkoeling van het gebouw en de omgeving.

Het water wordt opgeslagen in speciale retentiekratten of -lagen, die zorgen voor een stabiele buffer tijdens regenbuien. Voor daken zonder afschot en met een grotere waterbufferbehoefte, is een Retentiedak dé perfecte oplossing.

Detentiedaken werken net even anders. Dit type dak reguleert de waterafvoer direct na een regenbui. Het water wordt tijdelijk opgeslagen en langzaam afgevoerd om overbelasting van het riool te voorkomen. Dit systeem is geschikt voor gebieden waar piekbuien vaker voorkomen en het rioolstelsel kwetsbaar is voor overstromingen. Het systeem werkt vergelijkbaar met een regulier groendak, waarbij de planten en de substraatlaag hun waterbergende functie behouden.

Daar bovenop zorgen extra lagen ervoor dat grotere hoeveelheden regenwater tijdelijk worden opgevangen en vertraagd worden afgevoerd. Dankzij het relatief lage verzadigde gewicht kan een Detentiedak ook geplaatst worden op bestaande gebouwen, zelfs op daken met een helling tot 5°. Dat maakt dit systeem zeer geschikt voor renovatieprojecten.

Op zoek naar een duurzame waterbuffer? Kies voor een Retentie- of Detentiedak 

Een Retentie- of Detentiedak biedt aanzienlijke duurzame voordelen voor stedelijke gebieden. Niet alleen helpt het bij het verminderen van wateroverlast, maar het draagt ook bij aan biodiversiteit, luchtzuivering en verkoeling van de omgeving. Kortom, deze systemen dragen bij aan een klimaatbestendige, leefbare stad. 

Een goed voorbeeld hiervan is het project bij frisdrankenfabrikant Vrumona. Hier is een innovatief groendaksysteem aangelegd voor de opvang en hergebruik van regenwater. Dit soort oplossingen zijn cruciaal voor het creëren van toekomstbestendige steden.

Nog meer voordelen van een Retentiedak of Detentiedak

Het Retentiedak en Detentiedak zijn specifiek ontworpen om water tijdelijk vast te houden en gereguleerd af te voeren naar het riool of natuurlijke waterlopen. Daarnaast bieden deze daken nog meer voordelen:

1. Minder belasting van rioolstelsels: Door regenwater op het dak vast te houden en het langzaam af te voeren, wordt de druk op de stedelijke riolering verlaagd, vooral tijdens hevige regenbuien. Dit verkleint het risico op wateroverlast in laaggelegen stedelijke gebieden. 

2. Flexibiliteit voor bestaande gebouwen: de lichtgewicht opbouw en de toepasbaarheid op daken met een helling tot 5° maakt het Detentiedak ideaal voor zowel nieuwbouwprojecten als bestaande gebouwen. Veel bestaande gebouwen hebben een beperkte draagcapaciteit en liggen vaak op afschot, waardoor traditionele waterbergingssystemen niet altijd geschikt zijn. Het Detentiedak biedt hier een slimme oplossing zonder zware structurele aanpassingen. Ideaal voor renovatieprojecten! 

3. Verkoelend effect in de oververhitte stad: Naast het reguleren van regenwater, biedt een Retentiedak of Detentiedak ook thermische voordelen. Door vegetatie op daken aan te brengen, vermindert het hitte-eilandeffect. In de zomer zijn steden vaak veel warmer dan omliggend gebied. Asfalt, beton en gebouwen houden de warmte vast. Groene daken zorgen voor natuurlijke verdamping, waardoor de omgevingstemperatuur daalt en het binnenklimaat van gebouwen aangenamer wordt. Zo is er minder behoefte aan airconditioning, lagere energiekosten voor koeling en een gezonder leefklimaat, vooral tijdens warme zomers.  

4. Ondersteuning van stedelijke biodiversiteit: De toplaag van een Retentie- of Detentiedak bestaat vaak uit Sedumplanten. Deze vetplanten zijn niet alleen bestand tegen extreme weersomstandigheden, maar bieden ook een habitat voor insecten zoals bijen en vlinders. Zo stimuleer je op een eenvoudige manier de lokale biodiversiteit in stedelijke gebieden. 

5. Kostenefficiëntie en ruimtebesparing: Het dak is de meest efficiënte locatie voor waterberging. Hierdoor komst de rest van het perceel vrij voor andere functies zoals recreatie, bebouwing of stedelijke groenvoorzieningen. En dankzij subsidies en fiscale regelingen wordt de investering extra aantrekkelijk.

Door te kiezen voor een Retentie- of Detentiedak draag je bij aan een duurzame toekomst voor stedelijke gebieden, met voordelen die verder reiken dan alleen waterbeheer. Het systeem helpt steden veerkrachtiger te maken tegen klimaatverandering en biedt een innovatieve oplossing voor zowel ecologische als economische uitdagingen.

De kosten en opbrengsten van watermanagement op het dak: Subsidies en financiële voordelen 

Hoewel de aanleg van een groendak of waterbergend dak kosten met zich meebrengt, wegen de voordelen vaak op tegen de investeringen. Naast de directe voordelen voor watermanagement en klimaatadaptatie, zijn er ook financiële voordelen. Verschillende overheidsinstanties, zoals gemeenten, provincies en waterschappen geven subsidies voor de aanleg van waterberging op daken. Daarnaast zijn er fiscale voordelen, zoals de MIA-VAMIL-regeling, waarmee bedrijven investeringen in milieuvriendelijke technologieën fiscaal kunnen aftrekken. Deze subsidies en regelingen maken het nog aantrekkelijker om te investeren in watermanagement op het dak. 

Conclusie: groene daken effectieve tool voor stedelijk waterbeheer 

Watermanagement in stedelijke gebieden vraagt om innovatieve en duurzame oplossingen. Groene daken, zoals Retentie- en Detentiedaken, bieden een effectieve manier om regenwater op te vangen, te beheren en duurzaam te gebruiken. Met de juiste systemen kun je piekbuien opvangen, wateroverlast verminderen en bijdragen aan een leefbaardere stad. Tel daar de financiële voordelen en subsidies bij op, en je hebt een krachtige tool in handen voor elk project in de klimaatadaptieve stad van morgen.

Benieuwd naar de mogelijkheden voor jouw gebouw? 

Bekijk een van onze projectvoorbeelden en ontdek hoe wij met onze oplossingen de stad groener en klimaatbestendiger maken! 

Wil jij concrete oplossingen hoe jij effectief watermanagement kan toepassen in je project?

Claim hier jouw gratis guide over waterbeheer