5 najlepszych zrównoważonych planów miast na świecie

Z ostatniego raportu IPCC na temat zmian klimatycznych wynika, że bardzo ważne jest, aby wprowadzać usprawnienia w polityce klimatycznej, zanim będzie za późno. Przedstawiciele rządów nieustannie powtarzają, jak tragiczna jest obecna sytuacja i obiecują osiągnięcie zerowej emisji netto do 2050 roku. Jednak władze niektórych miast uważają, że ich państwa działają za wolno i przygotowują własne, bardziej ambitne plany. Inne miasta wprowadzają zmiany już od wielu lat i teraz inspirują kolejne regiony do pójścia w ich ślady. W tym artykule przedstawiamy skuteczne i inspirujące przykłady działań ekologicznych wprowadzonych przez różne miasta oraz pokazujemy, jakie pomysły i inspiracje może czerpać z tych działań Twoje miasto.

Wpływ miast na kryzys klimatyczny

“My, miasta, nie możemy pozwolić sobie na czekanie, aby przekonać się, czy [krajowe] propozycje są wystarczająco ambitne. Walka ze zmianami klimatycznymi toczy się na naszych ulicach i placach. To w miastach żyje największa populacja, to tutaj są ludzie, którzy ponoszą największą odpowiedzialność za emisje gazów cieplarnianych, ale również to tutaj jest największe nastawienie na innowacje. Jeśli chcemy, aby coś się zmieniło, musimy sami zacząć się zmieniać. Będzie to możliwe wyłącznie wtedy, jeśli weźmiemy na siebie wspólną odpowiedzialność: mieszkańcy, firmy, stowarzyszenia i władze” – twierdzi Ada Colau Ballano, burmistrz Barcelony

I ma rację. Miasta stanowią 3% powierzchni ziemi, ale mieszka w nich ponad 50% światowej ludności. Poza tym, 60-80% globalnego zużycia energii i 75% światowych emisji dwutlenku węgla również pochodzi z miast. Dlatego to właśnie w miastach plany klimatyczne i działania ekologiczne mają największe znaczenie. Miasta powinny uczyć się od siebie nawzajem, jeśli chodzi o plany klimatyczne oraz analizować skuteczne i nieskuteczne środki, czerpiąc w ten sposób inspirację do podejmowania lokalnych działań klimatycznych.    

Dzielenie się pomysłami i spostrzeżeniami

Dobrym przykładem są zielone wiaty autobusowe,które powstały w Utrechcie, w Holandii. W ostatnich latach miasto zainstalowało zielone dachy na 300 wiatach autobusowych i stało się inspiracją dla innych miast takich jak Lipsk, Frankfurt i Monachium. W międzyczasie Warszawa zbliża się do ukończenia 20 przyjaznych dla ptaków przystanków autobusowych z dachami rozchodnikowymi, a Amsterdam eksperymentuje z własną wersją zielonych wiat. Mamy nadzieję, że kolejne miasta będą się wzajemnie inspirować i wspólnie tworzyć bardziej zielony, bardziej przyjazny dla wszystkich świat. Poniżej przedstawiamy 5 inspirujących przykładów zrównoważonego planowania przestrzeni miejskiej.

Samonawadniająca zielona wiata tramwajowa z systemem magazynowania wody deszczowej w Amsterdamie

1. Barcelona – mniej ruchu w superblokach

Jeszcze przed sporządzeniem swojego integracyjnego Planu Klimatycznego 2018-2030 Barcelona wykonała ważne kroki, aby wprowadzić ambitne zmiany oparte na zbiorowym dokumencie Zaangażowanie Mieszkańców w Zrównoważony Rozwój, który został podpisany w 2012 r. przez ponad 800 organizacji. Hiszpańskie miasto współpracowało ze 141 sygnatariuszami tego dokumentu, aby zdefiniować Zaangażowanie w Klimat, plan działań miasta w zakresie zmian klimatycznych składający się ze wspólnych projektów na lata 2015-2017. Jednym z wyników tej współpracy jest Projekt Superblocks, który rozpoczął się w 2016 r.

Superbloki (podobne do 15-minutowych miast) opierają się na bardzo prostej zasadzie: należy wydzielić dziewięć przecznic mieszkalnych i zamienić je w jeden duży sektor miejski, w którym zablokowany jest ruch samochodowy powyżej 10 kilometrów na godzinę. W ten sposób można odzyskać przestrzeń dla pieszych i rowerzystów. Dawne ulice zamieniają się w przestrzenie komunalne, z których mieszkańcy mogą w pełni korzystać. Poza tym superbloki ograniczają zanieczyszczenie powietrza oraz efekt miejskiej wyspy ciepła i poprawiają bioróżnorodność w obszarze. W momencie pisania niniejszego artykułu ukończono już 6 superbloków, ale Barcelona chce, aby ostatecznie powstało ich ponad 500.

2. Hamburg – zapobieganie powodziom

Hamburg (Niemcy) ciężko pracuje nad tym, aby stać się zrównoważonym, przystosowanym do klimatu miastem. Obecnie jednym z najważniejszych prowadzonych przez miasto projektów jest zapobieganie powodziom. Aby przeciwdziałać temu szczególnemu efektowi zmian klimatycznych, miasto przyjęło strategię RainInfraStructure Adaptation (RISA). Dzięki tej strategii ludzie z lokalnych urzędów administracji ściśle współpracują z przedsiębiorstwami i naukowcami, aby znaleźć sposób na zapewnienie zrównoważonego i przyszłościowego zarządzania wodami opadowymi.

Ostatecznie miasto musi zamienić się w gąbkę, aby zapewnić, że duże ilości wody deszczowej nie znikną od razu w kanalizacji, ale będą przez jakiś czas przetrzymywane i następnie wypuszczane w postaci pary lub uwalniane w kontrolowany sposób. Hamburg umożliwia realizację tego planu, m. in. dzięki strategii Zielonego Dachu. Zielone dachy pełnią funkcję buforów wodnych, pochłaniając wodę deszczową i spowalniając jej odprowadzanie do kanalizacji. Od wdrożenia strategii miasto zrealizowało już ponad 140 hektarów zielonych dachów i planuje zbudować jeszcze przynajmniej 100. Miasto będzie dofinansowywać montaż zielonych dachów co najmniej do roku 2025, wręczając właścicielom do 100 000 euro na zazielenienie ich dachów, co ma zapewnić dalsze prowadzenie tej inicjatywy.

Artystyczne wyobrażenie zazielenienia Hamburga przez BLUE TH. Fot: Matthias Friedel – źródło

3. Medellín – lepsza jakość powietrza dzięki zielonym korytarzom

Medellín (Kolumbia) było niegdyś jednym z najbardziej niebezpiecznych miast na świecie. Dzięki poprawie warunków społecznych pozbyło się tej złej reputacji i dąży teraz do tego, aby stać się ekologicznym miastem. W mieście już jeździ 69 autobusów elektrycznych oraz można skorzystać z rozbudowanej sieci ścieżek rowerowych. Kolejnym imponującym zrównoważonym działaniem, które wprowadziło Medellín jest zainstalowanie 30 zielonych korytarzy. 

Ten projekt objął najbardziej zanieczyszczone ulice i tereny Medellín. A to dlatego, że bardziej zanieczyszczone obszary będą miały większy wpływ na środowisko po wdrożeniu ekologicznych działań. Od otworzenia korytarzy w 2016 roku już zaobserwowano wiele pozytywnych efektów. Miasto stało się bardziej przyjazne dla mieszkańców. Efekt miejskiej wyspy ciepła został zmniejszony o 2°C. Szacuje się, że tylko jeden korytarz pochłania 160 787 kg CO2 rocznie w początkowej fazie życia roślin. Aby zainstalować i utrzymać zielone korytarze, przeszkolono 75 mieszkańców z mniej uprzywilejowanych środowisk. Zostali miejskimi ogrodnikami i technikami sadzenia roślin oraz otrzymali pracę na pełny etat.

4. Paryż – oszczędności energii dzięki zazielenianiu szkół

Ponieważ najważniejsze globalne porozumienie klimatyczne zostało zawarte w Paryżu (Francja), to miasto nie może pozostać w tyle, jeśli chodzi o działania klimatyczne. Dlatego Paryż utworzył plan działań na rzecz klimatu (Plan Climat). Plan obejmuje 500 ekologicznych działań w zakresie budownictwa, transportu, energii, żywności, odpadów, środowiska życia, zaangażowania społeczności oraz finansów. Do ekologicznych środków, które miasto rozpoczęło wprowadzać lub już wdrożyło należą m. in. otworzenie ponad 700 km ścieżek rowerowych, samoobsługowej wypożyczalni rowerów (23 600), 1100 samoobsługowych stacji wypożyczania samochodów elektrycznych, montaż paneli słonecznych o powierzchni 50,00 m2 oraz utworzenie ponad 7500 miejsc pracy.

Kolejną zaletą planu jest to, że nie dotyczy jedynie Paryża, lecz również na przykład emisji generowanych przed miastem. Paryż przeprowadził także obszerne badania, aby zrozumieć wpływ planu na sprawiedliwość, zatrudnienie i dobre samopoczucie mieszkańców, aby mieć pewność, że wprowadzane zmiany są słuszne i nikogo nie wykluczają.

Jednym z najbardziej imponujących działań ekologicznych, które wprowadzono w Paryżu jest zazielenienie 240 szkół w oparciu o umowy o poprawę efektywności energetycznej. 64% zużycia energii w mieście pochodzi z lokalnego sektora budowlanego. Dlatego do 2050 roku miasto chce ograniczyć zużycie energii budynków komunalnych o 60%. Odnowienie budynków, które zużywają najwięcej energii umożliwi osiągnięcie największych oszczędności energii w krótkim czasie. 100 szkół, które już zostało wyremontowanych, ograniczyło 33-38% zużycia energii w porównaniu do poziomu z 2004 r. Teraz nadeszła pora na baseny publiczne. 

5. Warszawa – zielona infrastruktura

Warszawa to jedyne miasto w kraju, które dołączyło do projektu Plan Zielonego Miasta realizowanego przy wsparciu Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju. Jednym z kluczowych ekologicznych środków, nad którymi pracuje miasto, jest zielona infrastruktura. Oprócz wspomnianych powyżej zielonych wiat autobusowych z dachami rozchodnikowymi przyjaznymi dla ptaków i owadów, miasto instaluje także koce rozchodnikowe pomiędzy torami tramwajowymi i wokół nich. W momencie pisania artykułu zazieleniono około 8% całkowitej długości wszystkich eksploatowanych linii tramwajowych i 12,1% torów wydzielonych, niedostępnych dla innego ruchu.

Te zielone tory mają wiele korzyści dla istniejącej infrastruktury i dla środowiska. Rozchodnik zmniejsza poziom hałasu i ogranicza wibracje pochodzące od tramwajów. Zielone tory pomagają przeciwdziałać powodziom, ponieważ umożliwiają prawidłowy odpływ wody deszczowej. Poza tym rośliny mają działanie chłodzące, co oznacza, że mogą obniżyć temperaturę torów nawet o 50%. W ten sposób można zmniejszyć ryzyko wyboczenia toru i ograniczyć konieczność prowadzenia kontroli. Rośliny pochłaniają również CO2 i pyły oraz poprawiają lokalną bioróżnorodność. Co równie ważne, koce rozchodnikowe są łatwe w utrzymaniu: są wytrzymałe, mogą przetrwać okresy suche i nie wymagają koszenia, w przeciwieństwie do darni.

Warszawa robi się coraz bardziej zielona

Inspiracja dla przyszłych zielonych miast

Jak widać, istnieje wiele różnych sposobów, dzięki którym miasto może stać się ekologiczne i zrównoważone. Zazielenienie przestrzeni miejskiej przez dodawanie zielonych dachów, żywych ścian i terenów zielonych może mieć ogromny wpływ na miasto. Działania takie przeciwdziałają wielu negatywnym efektom zmian klimatycznych, np. ogrzewaniu i powodziom miejskim, oczyszczają powietrze oraz poprawiają zdrowie i samopoczucie mieszkańców. Aby stymulować powstawanie zielonej infrastruktury i budynków uwzględniających przyrodę, warto zachęcić architektów i deweloperów do rozpoczęcia projektowania z myślą o naturze za pomocą systemów punktowych.

Działania te mogą być podejmowane wraz z innymi metodami zrównoważonego planowania urbanistycznego, takimi jak wprowadzanie superbloków, zielonych korytarzy, zielonych ścieżek i budynków energooszczędnych. To tylko kilka przyszłych zielonych miast z całego świata, które miały świetne pomysły. Niektóre z nich już okazały się skuteczne, inne nadal są testowane. Wyobraź sobie, co by się stało, gdyby te rozwiązania i wiele innych zielonych pomysłów znalazło się w planie zrównoważonego rozwoju dla Twojego miasta. Może wtedy Twoje miasto stałoby się jednym z najbardziej ekologicznych miast na świecie?

Więcej informacji

Czy chcesz, aby Twoje miasto stało się bardziej odporne na zmiany klimatu z pomocą zielonych rozwiązań? Skontaktuj się z nami, aby uzyskać poradę od naszych ekspertów.

SKONTAKTUJ SIĘ Z SEMPERGREEN